एकाच क्रियापद दोन वेगळ्या वाक्यांत सकर्मक (transitive) व अकर्मक (intransitive) असे दोन्ही तऱ्हेनी वापरता येते; अशा क्रियापदांना 'उभयविध क्रियापदे' असे म्हणतात.
वाक्ये पहा -
१) अ) त्याने घराचे दार उघडले. ब) त्याच्या घराचे दार उघडले.
२) अ) रामाने धनुष्य मोडले. ब) ते लाकडी धनुष्य मोडले.
१) गटातील दोन्ही वाक्यांत 'उघडले' हे क्रियापद आहे. पहिल्या वाक्यात ते सकर्मक वापरले आहे. या वाक्यात 'त्याने' कर्ता असून 'दार' हे कर्म आहे. 'उघडले' क्रियापद सकर्मक आहे.
दुसऱ्या वाक्यात 'उघडले' हेच क्रियापद आहे. इथे 'उघडणारे कोण' या प्रश्नाचे उत्तर 'दार' येते. तर 'उघडण्याची क्रिया कोणावर घडली?' या प्रश्नाचे उत्तरही 'दार' येते. याचा अर्थ 'उघडले' क्रियापद इथे 'अकर्मक' आहे.
२) गटातील वाक्यांत 'मोडले' हे क्रियापद आहे. त्यापैकी पहिल्या वाक्यात 'मोडले' हे क्रियापद सकर्मक आहे, तर दुसऱ्या वाक्यात ते अकर्मक आहे.
यावरून असे दिसते की, एकाच क्रियापद दोन वेगळ्या वाक्यांत सकर्मक व अकर्मक असे दोन्ही तऱ्हांनी वापरता येते; अशा क्रियापदांना 'उभयविध क्रियापदे' असे म्हणतात. काप, आठव, स्मर, लोट हे धातू या प्रकारचे होत.
वाक्ये पहा -
१) अ) त्याने घराचे दार उघडले. ब) त्याच्या घराचे दार उघडले.
२) अ) रामाने धनुष्य मोडले. ब) ते लाकडी धनुष्य मोडले.
१) गटातील दोन्ही वाक्यांत 'उघडले' हे क्रियापद आहे. पहिल्या वाक्यात ते सकर्मक वापरले आहे. या वाक्यात 'त्याने' कर्ता असून 'दार' हे कर्म आहे. 'उघडले' क्रियापद सकर्मक आहे.
दुसऱ्या वाक्यात 'उघडले' हेच क्रियापद आहे. इथे 'उघडणारे कोण' या प्रश्नाचे उत्तर 'दार' येते. तर 'उघडण्याची क्रिया कोणावर घडली?' या प्रश्नाचे उत्तरही 'दार' येते. याचा अर्थ 'उघडले' क्रियापद इथे 'अकर्मक' आहे.
२) गटातील वाक्यांत 'मोडले' हे क्रियापद आहे. त्यापैकी पहिल्या वाक्यात 'मोडले' हे क्रियापद सकर्मक आहे, तर दुसऱ्या वाक्यात ते अकर्मक आहे.
यावरून असे दिसते की, एकाच क्रियापद दोन वेगळ्या वाक्यांत सकर्मक व अकर्मक असे दोन्ही तऱ्हांनी वापरता येते; अशा क्रियापदांना 'उभयविध क्रियापदे' असे म्हणतात. काप, आठव, स्मर, लोट हे धातू या प्रकारचे होत.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा